Page 512 - Planter og tradisjon

mjøl» (Skjåk). - «En 85-årig kvinne for­ ren i løypartida, og la han så utover til tørk.
talte at hun husket at hennes far var i vei og Når så borken var vorten tørr nok til det,
hentet furubark til brød. Bløtte den i vann, så ruvla dei han og ha han i sekkar. Etterpå
tørket den i tørrstugu. Smaken var besk» sette dei sekkane såleis at borken kunde
(Vågå). - «Mor hugsar at morbror til far tørke endå meire. Så vart han hatt opp i eit
1
hennar, f. 180 , fortalde mykje om brød av kjørel og dei tok ein stapparspade (ein tre­
furubark som dei åt i hungersåra 1 8 1 2 -14» spade med eit jarnbeslag nest) og stappa han
(Flesberg). - «Furu ble brukt til barkebrød, fin så mykje dei kunde få måla han på ei
men var ikke så god som alm» (Holum). - vanleg kvern. Dei kunde måla borken på ei
Det ble fortalt at furubork ble malt til brød­ vanleg vatskvern, eller om dei ikkje hadde
mel i gammel tid (Randesund). vatn eller det var anna i vegen, så mol dei
«E ha eti borkbrau da e va 8-9 år. Det borken på ei handkvern. Forteljaren, f. 1852,
1
e ein 70 år sia [notert 9 3 7 ] . De smaka godt. var som 11 år gamal med på haugen etter
Va med å rodd åt kvenna. Mol furubork. furubork. 1 8 63 var eit slikt år, at furuborken
De va eit heilt arbeid å få til den borken. laut nyttast ti-I folkemat. Når dei skulde
Dem hogg ned furua sist på mai og fysst på baka av furuborkmjølet, så koka dei borken
juni. De va store tella med gul bork dem tok. først og så hadde dei ei skjei med almebork­
Tella med svart tjukk bork dudd itj. Dem suppa, dei før hadde kokt, oppi til segna.
flekt borken tå med ei løypeskjei. Tok bor­ Almeborksuppa var så beiskt at dei hadde
ken heim, tok på seg eit fångskinn og la bor­ minst råd var av det i barkebrødet. Men uten
ken på og skrapa det grøne tå med tollekni­ segna i var furuborkdeigen så ryen at det
ven te det vart kvitt på beggj siom. Så la'n gjekk ikkje an å baka han. Furuborkmjøl
det bort på ein stad som va turr - og luftig og skulde vera godt kalvef6r, sagdest det» (Fol­
når det var heilt tørt stappa'n det ned ti ei dereid). - «Det var ikkje alltid at det
tynn og tok ei reinvaska stigspae tå jern og strekte til med kornet dei sådde. Vart det
hakka det ned i tynnå til [ det var] finhakka. uår, brukte dei å nytta furuborkbrød. Dei
Så blei det turka som anna korn ti ei gryt flekte då av borken av furutre, skov av hor­
hell torkhyll og førd på kvenna og mele. - ten [korklaget] og tørka og mol borken»
Mått bland det med nokke havremjøl for å (Harran). - «I 1812 laut folk bruka furu­
få det te å heng i hop, da blei det no rett fint bork til mat. Dei mol han til mjøl. Dei hadde
mjøl tå di. For å få det te å heng i hop brukt litt mjøl av korn saman med furuborkmjø­
dem almbork ilag med det [og]. Somm kokt let og steikte flatbrød av det» (Høylandet).
graut tå di 1812. Liten tanke besk smak hekk - «I Liene laut dei nytta furubork i uårs­
at. Men itj mykj. Borkemjølgrauten va god tider. Dei for da over til Sverik og fekk i
når dem berr hadd god mjølk åt'n. Ut med furubork, for i Liene var ikkje furu. Borken
sjyn bruka dem å ha fisk og rogn som dem vart først luta, så vart han vaska så luta
bakt i hop med havremjølet til brød og det vaskas av, og deretter vart han turka og
smakt godt. [Furuborkmjølet ble gitt til gri­ mala. Det var små vasskvenner som høyrde
sen og.] Grisen vart feit tå di» (Heim). - til meist kvar ein gard. På desse vart både
«I storklenåret 1 8 1 2 spekt det kring sante­ furuborken og det kornet dei kjøpte male.
hans så folk frøs ihel oppe i fjella. Da mått Det var vanleg å ha islandsmose saman med
dem ty til furubrød. Det var det kvite inn furuborken når dei baka brød» (Sørli). -
med treet dem torka og mol» (Selbu). - «Gamalt var det skog på Vikna og mest
«Furuskav skal være blitt nyttet til mat» furuskog. Men skogen vart litt etter kvart
(Stjørna). snøya for bork og turka bort. Borken vart
« Var det uår før i tida, så hadde folk inga teke til mat i uår» (Vikna).
anna råd enn taka til med futuborkbrød. « Vart det uår, så var det inga anna råd
Dei var elles sjeldan fri for furubork gøy­ for folk oppe i slike avdaler enn å taka til
mande på vonvare om dei skul de få bruk for furuborkbrødet. I Susendal vaks det mykje
han. Dei brukte å løypa furuborken om vå- furu, og det hende det kom folk heilt ifrå

497

32 - l');imcr c,g rradi,jon