Page 164 - Planter og tradisjon

oppsett 'måsåbue'. Buane blir lett overfylte, vart av. Ho fann han under lasset, fekk han
ein ligg pakka som sild i ei tynne på brisken. fram, la han på sleden og køyrde han heim.
Ein brukar måsåharke, ei rive med !>tutt For vel 2 år sidan miste ein ungdom frå
sterkt skaft og 5-6 jarntindar, 12-14 cm garden Engvold livet sitt på same måten.
lange. Riva må vera sterkgjord avdi ein ofte Når det går an, blir noko måså køyrd heim
lyt bruke makt for å rive laus lyng og kjørr om hausten på vognføre, så ein har måså til
som veks i lag med måsån. det blir skikkeleg vinterføre. Ein gard bru­
Først !agar ein 'lassbott' (botn) der lasset kar ta noko måså så nær ved at ein køvrer
skal stå, tar av den måsån som er og legg den heim før jol, og helst da berre etterk�art
kvister av bjørk, kjerringris og einekjørr på som han blir bruka.
ein flate av storleik som ein slede. Dinest Måså som er lenger unda, køyres heim
tar ein så mykje måså som fylgjer med riva, over jol. Det var god skikk at dei tala saman
og kastar denne 'rivegrepen' med riva på og var fleire um å brøyte når det var lang
lassbotn. Ein går rundt botn, passar på at veg. Nokon sluntra unda, og det var ikkje
lasset fær skapeleg form, og 'kastar' så langt god granneskikk. Måsådugnad er ikkje bruka
ein når. Er det djup måså, kan ein 'kaste i anna høve enn når ein mann har mist hes­
lasset', få eit fullt 'lasskast'. Det er få stader ten sin eller han for skuld sjukdom ikkje kan
ein kan det. Det som vantar på lasset, blir køyre sjølv. - Er det godt føre, køyrer ein
tatt rundt ikring, ein kastar måsån i hauger 'tvileista', hektar ein lett slede atti sleden og
og bær haugan på lasset med eit 'måsårep'. køyrer 2 lass om gongen.
Dette er ei firkanta rame med tunne tre­ Heime blir den måsån det ikkje er plass til
spildrer fletta saman til botn. på trevet, satt i 'måsålunnen' like ved gar­
Ein trakker måsån saman, går- helst på kne den. Den står frossen i lass til mai. Det vert
så det vert fast, og skapar eit stort langt lass køyrt på måsåtrevet i låven 1 og 2 lass om
så det når skulderhøgd med toppen. Hvis gongen. Den blir delt opp i 'måsåklumpar' og
måsån er passe mjuk, fester den seg saman sendt gjennom ein glugg inn på 'måsåskjel­
og seinare frys den til. Så sett ein nedi ein len', ein lem oppunder taket i fjøset, der det
bjørkekvist med namnemerket åt eigaren. var varmt, og den tina so ein kunne l--ruke
Den stikk upp av snøen um vinteren. - I den. Så har ein måsån ned på fjøsgolvet og
Os, på Røros og andre stader er det bruka å deler ut til kyrne, gitt aleine utan nokon til­
sette lasset i form. Denne lages av 4 bord­ setting. I Folldal var den ikkje blanda med
grindar som kan hektas saman. Forma er hestemøkk eller lauv. Geita og sauen fekk
vidast ned og har storleik som eit lass. Ein også noko måså, kasta ut i nautgarden.
fyller mosen i og trakkar til forma er full. Ung måså er best. Den djupe måsån, der
Så løfter ein forma av, og lasset står der fer­ halvparten er roten, er mindre god. Når ein
dig. I Tylldal sett dei berre halve lass, som skifta over frå den djupe fjellmåsån til den
er lettare å handtera om vinteren. unge limåsån, så voks mjølka, sa dei. Måsån
Det er eit tungt arbeid å velte lasset opp var rekna som god f 6ring.
om vinteren. Først må ein få under 2 til 3 Heime hadde vi vel 100 lass måså til 12
'måsåstaurar', så lettar ein desse tilvers og kyr og 40 småkrytyr. Det blir 5-6 lass på
held dei oppe med ei 'måsåkluft'. Er ein kua. Nærast garden greider ein mann å ta
aleine, lyt ein løfte opp ein måsåstaru om ikkje meir enn 1-1 ½ lass om dag. Litt len­
gongen og fløtte klufta etter. Når ein har ger unda 2-3 lass, og der det aldri er tatt
fått lasset passeleg på hald, kan ein sette måså før, greider ein 7-8 lass, ja med ein
ryggen under og velte det heilt opp, ein ikkje gaffel enda fleire.
heilt ufarleg måte. Mannen til Abelone I førstninga eg minnest, var det berre
Streitlien miste livet på denne måten. Ta­ kvitkrull ein skulde ta. Etterkvart som det
ket hadde glutte for honom så han vart lig­ vart mindre av denne, vart ein mindre nøye
gjande under lasset og kvaltes. Då han ikkje på det og tok med både gullskinn og salt­
kom heim att, måtte kona sjå etter kvar han måså, lyng og kjørr. Det er serleg sparagmitt-

1 4 9